SYSTEMATYKA GLEB POLSKI, WYDANIE 6, 2019
RZĄD GLEB SŁABO UKSZTAŁTOWANYCH - KLUCZ DO TYPÓW I PODTYPÓW
.
|
Gleby, w których: (a) łączna miąższość wszystkich warstw organicznych i mineralnych do litej skały, lub (b) łączna miąższość poziomów O+A+E+B+BC w utworach luźnych, w tym w materiale gruboszkieletowym, nie przekracza 10 cm. |
Objaśnienia Lita skała spełnia obydwa warunki: (1) jest zwięzłą skałą, której powietrznie suche fragmenty zanurzone w wodzie nie rozpadają się w ciągu 1 godziny, oraz (2) spękania są w odległościach ≥10 cm od siebie i szczeliny te zajmują <5% objętości skały. Materiał gruboszkieletowy spełnia obydwa warunki: (1) zawiera >60% (obj.) części szkieletowych, oraz (2) zawiera >35% (obj.) frakcji kamienistej lub grubszej. |
| TAK - typ GLEBY INICJALNE | NIE - idź dalej |
| Inne gleby położone na holoceńskich terasach rzecznych, polderach lub płaskich wybrzeżach morskich lub jeziornych i mające materiał fluwialny na głębokości ≤50 cm. | Materiał fluwialny zbudowany jest z osadów rzecznych, jeziornych lub morskich, które są na tyle młode (nieprzeobrażone), że warstwowanie świadczące o tempie i warunkach sedymentacji jest zachowane (przynajmniej częściowo). Materiał fluwialny spełnia obydwa warunki: (1) ma pochodzenie rzeczne, morskie lub jeziorne, oraz (2) ma jedną lub obydwie z poniższych cech: (2a) wykazuje warstwowanie w ≥ 25% objętości do określonej głębokości, (2b) nie jest częścią poziomu spodik i zawiera ≥0,2% Corg oraz o ≥0,2% Corg więcej niż warstwa leżąca powyżej. |
| TAK - typ MADY WŁAŚCIWE | NIE - idź dalej |
|
Inne gleby, w których: (a) lita/zwietrzała skała węglanowa lub gipsowa występuje £30 cm, lub (b) w warstwie 30-60 cm (lub do litej skały, jeśli jest płycej) występują węglany (lub gips) w częściach ziemistych i ≥10% (średnio, wag.) odłamków skał węglanowych/gipsowych lub konkrecji węglanowych we frakcji szkieletowej, lub (c) odwodniony (zmeliorowany) materiał limniczny zawierający >40% CaCO3 występuje jako warstwa o miąższości ≥30 cm rozpoczynająca się na głębokości £30 cm od powierzchni gleby. |
Węglanowe materiały limniczne Gytia węglanowa spełnia wszystkie 3 warunki: (1) zawiera ≥12% Corg, (2) zawiera ≥20% CaCO3 oraz (3) podczas wysychania pęka w płaszczyźnie poziomej, tworząc struktury płytkowe i skorupkowe. Wapień łąkowy spełnia obydwa warunki: (1) zawiera <12% (wag.) Corg, oraz (2) zawiera ≥20% CaCO3 w postaci węglanów strąconych w zbiorniku wodnym lub środowisku hydrogenicznym. |
| TAK - typ RĘDZINY WŁAŚCIWE | NIE - idź dalej |
|
Inne gleby, które mają litą skałę na głębokości ≤50 cm od powierzchni gleby. |
Poziom kambik spełnia wszystkie 5 warunków: (1) składa się z materiału mineralnego o uziarnieniu gliny piaszczystej lub bardziej drobnoziarnistym (średnia ważona w przypadku obecności podpoziomów różniących się uziarnieniem), (2) nie ma struktury materiału macierzystego w ≥50% objętości poziomu, (3) ma agregatową strukturę w ≥50% objętości frakcji ziemistych i ma oznaki przemian pedogenicznych wyrażone na co najmniej jeden z poniższych sposobów: (3a) ma barwę w stanie wilgotnym o większym nasyceniu lub o mniejszej jasności lub o bardziej czerwonym odcieniu niż poziom leżący poniżej, nieoddzielony od poziomu kambik nieciągłością litogeniczną, (3b) ma barwę w stanie wilgotnym o większym nasyceniu lub o bardziej czerwonym odcieniu niż poziom leżący powyżej, nieoddzielony od poziomu kambik nieciągłością litogeniczną, (3c) zawiera ≥5% mniej węglanów lub siarczanów niż poziom leżący poniżej, nieoddzielony od poziomu kambik nieciągłością litogeniczną, (4) nie jest powierzchniowym poziomem próchnicznym, ani nie jest częścią poziomu ornego, poziomu mollik, umbrik, antrik, hortik, argik, kalcik, rubik, spodik, fragik, wertik, (5) ma miąższość ≥15 cm. |
| TAK - typ RANKERY | NIE - idź dalej |
| Inne gleby z powierzchniową warstwą materiału deluwialnego o miąższości ≥50 cm, lub ≥30 cm jeśli materiał deluwialny zalega na materiale organicznym | Materiał deluwialny musi spełniać wszystkie 3 warunki: (1) spełnia co najmniej jedno z poniższych kryteriów: (1a) wykazuje wyraźne strefy o nieregularnych zmianach zawartości Corg przekraczających 100% zawartości względnej w sąsiednich strefach przy minimum 0,2% Corg w przynajmniej jednej ze stref, (1b) jest jednorodny pod względem zawartości próchnicy i jednocześnie przykrywa kopalny poziom próchniczny lub organiczny, (1c) wykazuje warstwowanie i/lub struktury sedymentacyjne wskazujące na procesy spłukiwania (zmywania) ze stoku, (2) spełnia co najmniej jedno z poniższych kryteriów: (2a) położenie wskazujące na akumulację materiałów stokowych (dolna część stoku, dno lub wylot doliny, lokalna pułapka akumulacji osadów stokowych np. miedza), (2b) przykrywa pogrzebany poziom organiczny lub próchniczny, (2c) od niższej części profilu oddzielony jest nieciągłością litogeniczną, oraz (3) nie jest materiałem fluwialnym, limnicznym, głębokim materiałem nasypanym, ani nie jest genezy eolicznej. |
| TAK - typ GLEBY DELUWIALNE WŁAŚCIWE | NIE - idź dalej |
|
Inne gleby, które: (a) mają uziarnienie piasków do głębokości ≥100 cm a warstwy o uziarnieniu drobniejszym, jeśli występują, zajmują łącznie nie więcej niż 10% objętości gleby do głębokości 100 cm, oraz (b) do głębokości ≥100 cm nie mają warstw o zawartości >40% frakcji szkieletowych, z wyłączeniem bruku erozyjnego (peryglacjalnego / morenowego), oraz (c) warstwa (warstwy) zawierająca ≥2% CaCO3 ma łączną miąższość <10 cm do głębokości 50 cm lub <30 cm do głębokości 100 cm. |
|
| TAK - typ ARENOSOLE | NIE - idź dalej |
| Pozostałe gleby spełniające kryteria dla rzędu. | |
| TAK - typ REGOSOLE |
.
Typ GLEBY INICJALNE (SI) - lista podtypów
|
sk |
litosole* |
Lita skała niewęglanowa/niegipsowa występuje na głębokości ≤10 cm. |
 |
|
rs |
rędziny inicjalne skaliste* |
Lita skała węglanowa/gipsowa występuje na głębokości ≤10 cm. |
 |
|
rr |
rędziny inicjalne rumoszowe* |
Materiał gruboszkieletowy – rumosz skał węglanowych/gipsowych występuje od powierzchni do głębokości ≥50 cm (lub do litej skały, jeśli występuje płycej). |
 |
|
md |
mady inicjalne* |
Gleby położone na holoceńskich terasach rzecznych, polderach lub płaskich wybrzeżach morskich lub jeziornych i mające materiał fluwialny na głębokości ≤50 cm |
 |
|
rm |
rumoszowe |
Materiał gruboszkieletowy – rumosz skał niewęglanowych/niegipsowych występuje od powierzchni do głębokości ≥50 cm (lub do litej skały, jeśli występuje płycej). |
 |
|
lu |
luźne |
Gleby wytworzone ze skał luźnych lub zwietrzelin niespełniających kryteriów materiału gruboszkieletowego. |
 |
.Gwiazdką * oznaczone zostały tzw. podtypy priorytetowe, których nazwa zastępuje nazwę typu, również w złożeniach z innymi podtypami.
.
Typ MADY WŁAŚCIWE (SF) - lista podtypów
|
h |
próchniczne |
Mają poziom próchniczny o miąższości ≥30 cm, albo poziom próchniczny o miąższości ≥20 cm spełniający kryteria mollika/umbrika/arenimurszika z wyjątkiem kryterium miąższości. |
 |
|
gg |
gruntowo-glejowe |
Właściwości gruntowo-glejowe występują w warstwie o miąższości ≥25 cm rozpoczynającej się na głębokości ≤80 cm. |
 |
|
og |
opadowo-glejowe |
Właściwości opadowo-glejowe występują w warstwie o miąższości ≥25 cm rozpoczynającej się na głębokości ≤80 cm. |
|
|
t |
typowe |
Gleby spełniające wymogi dla typu (wynikające z klucza do rzędów i typów) i niespełniające kryteriów dla pozostałych podtypów. |
 |
.
Typ RĘDZINY WŁAŚCIWE (SR) - lista podtypów
|
pa |
pararędziny właściwe* |
Brak litej/zwietrzałej skały węglanowej/gipsowej do głębokości 150 cm a materiałem macierzystym gleby jest skała osadowa luźna niebędąca materiałem limnicznym lub zwietrzeliną skały węglanowej/gipsowej. |
|
|
rm |
rumoszowe |
Materiał gruboszkieletowy występuje od powierzchni do głębokości ≥50 cm (lub do litej skały, jeśli występuje płycej). |
 |
|
li |
pojeziorne |
Na głębokości £30 cm występuje warstwa materiału limnicznego o miąższości ≥30 cm, zawierającego >40% CaCO3. |
|
|
h |
próchniczne |
Mają poziom próchniczny o miąższości ≥30 cm, albo poziom próchniczny o miąższości ≥20 cm spełniający kryteria mollika/umbrika z wyjątkiem kryterium miąższości. |
|
|
bt |
butwinowe |
Mają poziom folik. |
|
|
t |
typowe |
Gleby spełniające wymogi dla typu (wynikające z klucza do rzędów i typów) i niespełniające kryteriów dla pozostałych podtypów. |
 |
.Gwiazdką * oznaczone zostały tzw. podtypy priorytetowe, których nazwa zastępuje nazwę typu, również w złożeniach z innymi podtypami.
.
Typ RANKERY (SQ) - lista podtypów
|
h |
próchniczne |
Mają poziom próchniczny o miąższości ≥30 cm, albo poziom próchniczny o miąższości ≥20 cm spełniający kryteria mollika/umbrika/arenimurszika z wyjątkiem kryterium miąższości. |
|
|
br |
zbrunatniałe |
Mają poziom B niespełniający wszystkich wymagań dla poziomu kambik. |
 |
|
b |
zbielicowane |
Mają (a) poziom AE lub poziom albik, oraz (b) iluwialny poziom Bs (Bhs) o miąższości ≥2,5 cm. |
|
|
bt |
butwinowe |
Mają poziom folik. |
|
|
t |
typowe |
Gleby spełniające wymogi dla typu (wynikające z klucza do rzędów i typów) i niespełniające kryteriów dla pozostałych podtypów. |
 |
.
Typ GLEBY DELUWIALNE WŁAŚCIWE (SL) - lista podtypów
|
h |
próchniczne |
Mają poziom próchniczny o miąższości ≥30 cm, albo poziom próchniczny o miąższości ≥20 cm spełniający kryteria mollika/umbrika/arenimurszika z wyjątkiem kryterium miąższości. |
 |
|
nt |
natorfowe |
Występuje warstwa materiału organicznego o miąższości ≥30 cm rozpoczynająca się na głębokości £100 cm. |
|
|
gg |
gruntowo-glejowe |
Właściwości gruntowo-glejowe występują w warstwie o miąższości ≥25 cm rozpoczynającej się na głębokości ≤80 cm. |
|
|
og |
opadowo-glejowe |
Właściwości opadowo-glejowe występują w warstwie o miąższości ≥25 cm rozpoczynającej się na głębokości ≤80 cm. |
 |
|
t |
typowe |
Gleby spełniające wymogi dla typu (wynikające z klucza do rzędów i typów) i niespełniające kryteriów dla pozostałych podtypów. |
..
Typ ARENOSOLE (SN) - lista podtypów
|
mt |
murszowate |
Mają poziom próchniczny o miąższości ≥20 cm spełniający wymagania dla arenimurszika z wyjątkiem kryterium miąższości. |
|
|
h |
próchniczne |
Mają poziom próchniczny o miąższości ≥30 cm, albo poziom próchniczny o miąższości ≥20 cm spełniający kryteria mollika/umbrika z wyjątkiem kryterium miąższości. |
|
|
rd |
rdzawe |
Mają poziom B spełniający wymagania dla poziomu diagnostycznego siderik z wyjątkiem kryterium miąższości i/lub struktury. |
|
|
b |
zbielicowane |
Mają (a) poziom AE (lub poziom albik) i iluwialny poziom Bs (Bhs) o miąższości ≥2,5 cm, lub (b) poziom albik o miąższości ≥10cm. |
|
|
gg |
gruntowo-glejowe |
Właściwości gruntowo-glejowe występują w warstwie o miąższości ≥25 cm rozpoczynającej się na głębokości ≤80 cm. |
|
|
t |
typowe |
Gleby spełniające wymogi dla typu (wynikające z klucza do rzędów i typów) i niespełniające kryteriów dla pozostałych podtypów. |
 |
.
Typ REGOSOLE (SY) - lista podtypów
|
rm |
rumoszowe |
Materiał gruboszkieletowy występuje od powierzchni do głębokości ≥50 cm (lub do litej skały, jeśli występuje płycej). |
|
|
h |
próchniczne |
Mają poziom próchniczny o miąższości ≥30 cm, albo poziom próchniczny o miąższości ≥20 cm spełniający kryteria mollika/umbrika z wyjątkiem kryterium miąższości. |
 |
|
br |
zbrunatniałe |
Mają poziom B niespełniający wszystkich wymagań dla poziomu kambik. |
|
|
b |
zbielicowane |
Mają (a) poziom AE (lub poziom albik) i iluwialny poziom Bs (Bhs) o miąższości ≥2,5 cm, lub (b) poziom albik o miąższości ≥10cm. |
|
|
t |
typowe |
Gleby spełniające wymogi dla typu (wynikające z klucza do rzędów i typów) i niespełniające kryteriów dla pozostałych podtypów. |
 |
.Autor fotografii: Cezary Kabała (jeśli nie zaznaczono inaczej)
