Historia instytutu

Instytut Nauk o Glebie, Żywienia Roślin i Ochrony Środowiska powstał w 2021 roku, ale jego kadrę tworzą zespoły badawcze, których działalność naukowa i edukacyjna jest nierozerwalnie związana z rozwojem nauk rolniczych we Wrocławiu od 1946 roku.  

Katedra Gleboznawstwa utworzona została w 1946 roku na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu przy ul. Norwida 25. Jej organizatorem i pierwszym kierownikiem w latach 1946-1960 był prof. Jan Tomaszewski - wybitny gleboznawca, który przybył do Wrocławia z Lublina i Puław. Pod Jego kierunkiem przeprowadzono szeroko zakrojone prace kartograficzno-gleboznawcze dokumentujące właściwości i rozmieszczenie gleb Dolnego Śląska. Do pierwszych współpracowników prof. Tomaszewskiego należeli Jan Rokicki, Stanisław Kowaliński i Antonina Kurnatowska. W latach 1948-1951, to jest do czasu wydzielenia Wyższej Szkoły Rolniczej ze struktur Uniwersytetu Wrocławskiego, Katedra Gleboznawstwa (obok Katedry Melioracji i Inżynierii Rolnej, Katedry Uprawy Roli i Roślin oraz Katedry Chemii Rolnej) wchodziła w skład Instytutu Kultury Gleby. Od roku 1960 kierownikiem Katedry Gleboznawstwa, wówczas już na Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu, był prof. Stanisław Kowaliński. Z Jego inicjatywy powstały pionierskie w skali kraju specjalistyczne pracownie mikromorfologii, rentgenografii i derywatografii gleb. Pod jego kierunkiem rozwijały się też badania związków próchnicznych gleb. W efekcie reform szkolnictwa wyższego, przeprowadzonych w 1970 roku, Katedra Gleboznawstwa weszła w skład nowo utworzonego Instytutu Chemii Rolniczej, Gleboznawstwa i Mikrobiologii, który został ulokowany w nowym gmachu przy ulicy Grunwaldzkiej 53. Dyrektorem Instytutu został prof. Kazimierz Boratyński. Zakładem Gleboznawstwa w ICRGiM kierował prof. Stanisław Kowaliński (1976-1979), a od 1979 roku – prof. Jan Borkowski. W 1982 ICRGiM został zlikwidowany i w jego miejsce reaktywowano poprzednie jednostki, w tym Katedrę Gleboznawstwa, której kierownikiem został prof. Bronisław Giedrojć. W ramach katedry utworzono następujące pracownie:

  • Chemii i Erozji Gleb — kierownik: doc. Jerzy Drozd,
  • Gleb Łąkowych i Użytkowania Gleb Górskich — kierownik: prof. Jan Borkowski,
  • Gospodarki Wodnej Gleb i Agrofizyki — kierownik: prof. Bronisław Giedrojć,
  • Mineralogii Gleb — kierownik: doc. Tadeusz Chodak,  
  • Ochrony i Rekultywacji Gleb — kierownik: prof. Leszek Szerszeń,
  • Systematyki i Morfologii Gleb — kierownik: prof. Stanisław Kowaliński.

W efekcie rozszerzenia zakresu badań i dydaktyki, a także znaczącego rozwoju kadrowego, w 1987 roku Katedra przekształcona została w Instytut Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska Rolniczego, a dotychczasowe prawcownie przekształcono w zakłady: Gleb Darniowych i Górskich, Gleboznawstwa Melioracyjnego, Gleboznawstwa Rolniczego i Żyzności Gleb, oraz Zakład Ochrony Środowiska. Funkcję dyrektora instytutu pełnili: prof. Leszek Szerszeń (1987-1991), prof. Tadeusz Chodak (1991-2006), prof. Jerzy Weber (2006-2017) oraz prof. Cezary Kabała (od 2017 roku). W 2007 roku jednostka została przemianowana na Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, a w jej strukturze wyróżniono następujące zakłady:

  • Geologii i Gleb Górskich – kierownik: prof. Jerzy Weber
  • Fizyki i Gospodarki Wodnej Gleb – kierownik: prof. Jarosław Kaszubkiewicz
  • Waloryzacji Gleb i Badań Materii Organicznej – kierownik: dr hab. Elżbieta Jamroz
  • Ochrony Środowiska – kierownik: prof. dr hab. Anna Karczewska

W 2009 roku do Instytutu włączono Uczelniane Laboratorium Analityczne, przekształcone wkrótce w Centrum Analiz Jakości Środowiska, posiadające akredytację PCA. 

 Dyrektorzy Katedry Gleboznawstwa/Instytutu Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska 

Jan Tomaszewski Stanisław Kowaliński Jan Borkowski Bronisław Giedrojć

Jan Tomaszewski

1946-1960

Stanisław Kowaliński

1960-1970, 1976-1979

Jan Borkowski

1979-1982

Bronisław Giedrojć

1982-1987

Leszek Szerszeń Tadeusz Chodak Jerzy Weber Cezary Kabała

Leszek Szerszeń

1987-1991

Tadeusz Chodak

1991-2006

Jerzy Weber

2006-2017

Cezary Kabała

2017-nadal

Katedra Chemii Rolniczej utworzona została w 1946 roku na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu. Jej organizatorem i kierownikiem w latach 1946-1970 był prof. Kazimierz Boratyński - wybitny specjalista w zakresie chemii rolniczej, który stworzył wrocławską szkołę mikroelementów. Do pierwszych współpracowników prof. Boratyńskiego należeli: Adam Vondrausch, Jadwiga Sobieszczańska i Elżbieta Małysowa. W 1970 roku Katedra weszła w skład Instytutu Chemii Rolniczej, Gleboznawstwa i Mikrobiologii. Instytutem kierował prof. K. Boratyński (1970-1976), po którym kierownictwo przejęła doc. Elżbieta Małysowa (1976-1982). Po likwidacji ICRGiM w 1982 roku, Katedra Chemii Rolniczej została reaktywowana, a jej kierownikiem została doc. Elżbieta Małysowa (1982-1986), po której funkcję tę pełnili: prof. Kazimierz Wilk (1986-1990), prof. Eligiusz Roszyk (1990-1994), prof. Zofia Spiak (1994-2017) oraz dr hab. Urszula Piszcz prof. uczelni (2017-2021). W ramach katedry funkcjonowały zespoły prowadzące badania nad:

  • mikroelementami w żywieniu roślin (problem niedoborów, nadmiernych, toksycznych     dla roślin zawartości w glebach, wyznaczanie granic toksyczności)
  • metodyką oznaczania mikroelementów w glebach, w szczególności ich form przyswajalnych dla roślin
  • kryteriami oceny zaopatrzenia roślin w składniki pokarmowe
  • intensyfikacją nawożenia i jego wpływem na jakość roślin uprawnych
  • opracowaniem składu i połączeń składników pokarmowych w nawożeniach kompleksowych

W 2004 roku, w wyniku włączenia Zakładu Fizjologii Roślin do struktury Katedry, zmieniła ona nazwę na Katedrę Żywienia Roślin. W kwietniu 2021 roku Katedra połączona została z Instytutem Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska. Jako Zakład Żywienia Roślin, jednostka kierowana była przez dr hab. Urszulę Piszcz prof. uczelni, a od 1 września 2021 roku - przez dr hab. Grzegorza Kulczyckiego prof. uczelni.

Archiwalny film z pracy hal wegetacyjnych w Rolniczych Zakładach Doświadczalnych WSR w latach 60-tych (kanał UPWr YouTube)

Katedra Fizjologii Roślin utworzona została w 1946 roku na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu, a jej organizatorką i pierwszym kierownikiem była prof. Helena Krzemiewska, która do Wrocławia przybyła z Krakowa. W 1948 roku do Wrocławia przeniósł się dr Stefan Gumiński, wówczas badacz wpływu związków humusowych na organizmy wyższe, a w 1949 roku asystentem został Witold Czerwiński. Kiedy zapadła decyzja o wyodrębnieniu Wyższej Szkoły Rolniczej z Uniwersytetu Wrocławskiego, dr hab. S. Gumiński otrzymał misję utworzenia samodzielnej Katedry Fizjologii Roślin na WSR, którą kierował do 1964 roku, pozostając jednocześnie pracownikiem Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1964-1970, to jest do włączenia w struktury Instytutu Biologii Roślin i Biofizyki, katedrą kierował dr W. Czerwiński. Zastępcą dyrektora IBRiB, a jednocześnie kierownikiem Zakładu Botaniki i Fizjologii Roślin w latach 1970-1981 był dr hab. Henryk Skrabka. Po rozwiązaniu struktur instytutowych i wyodrębnieniu Katedry Botaniki i Fizjologii Roślin w 1981 roku, funkcję kierownika Zakładu Fizjologii Roślin pełnił prof. H. Skrabka (do 1998 r.), a następnie dr Krzysztof Bielecki (do 2002 r., to jest do momentu zniesienia struktur zakładowych w katedrach). W wyniku reorganizacji katedr, w 2004 r zespół fizjologów roślin, wraz z Katedrą Chemii Rolniczej, utworzył Katedrę Żywienia Roślin.   

 

W 2021 roku, po połączeniu z Katedrą Żywienia Roślin, Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska przeszedł reorganizację oraz zmienił nazwę na Instytut Nauk o Glebie, Żywienia Roślin i Ochrony Środowiska. Na funkcję dyrektora powołany został prof. Cezary Kabała, a na zastępcy dyrektora - dr hab. Agnieszka Medyńska-Juraszek. W strukturze Instytutu funkcjonuje 5 jednostek: Zakład Genezy i Transformacji Gleb, Zakład Analizy Ryzyka Środowiskowego i Remediacji Gleb, Zakład Badań Materii Organicznej, Zakład Żywienia Roślin oraz Centrum Analiz Jakości Środowiska.