Prof. dr hab. Stanisław Laskowski (1933-2018)
Urodził się 30 stycznia 1933 r. w Zagórzu Konkolnickim (powiat rohatyński, województwo stanisławowskie). Rodzice zostali zamordowani w 1944 roku przez bandy UPA, toteż z ciotką opuścił rodzinne strony, docelowo trafiając do Wrocławia. Do szkoły średniej – technikum rolniczego - uczęszczał w Bojanowie Poznańskim. W 1952 roku zdał egzamin maturalny i wrócił do Wrocławia.
W latach 1952-1957 studiował na Wydziale Rolniczym WSR we Wrocławiu. Pracę magisterską pt. „Niektóre właściwości fizyczne i chemiczne mady średniej i gleby mułowo-błotnej" wykonał pod kierunkiem znanego gleboznawcy - prof. dr hab. Jana Tomaszewskiego, uzyskując stopień mgr inż. rolnictwa z zakresu chemii rolnej i gleboznawstwa. Pracę zawodową rozpoczął we wrześniu 1957 roku i został skierowany do Puław, gdzie otrzymał stanowisko młodszego asystenta w Pracowni Erozji Gleb Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa. Po niespełna roku pracy w IUNG wrócił jednak do Wrocławia. W latach 1958-1964 pracował w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej we Wrocławiu zajmując stanowisko starszego agrochemika, a następnie kierownika Pracowni Gleboznawczej. W tym czasie myślał już o własnych badaniach naukowych. Ten okres pracy zawodowej obfitował w częste wyjazdy terenowe, które utwierdziły młodego mgr inż. Stanisława Laskowskiego, że chce prowadzić własne badania i zostać naukowcem. Uzyskane stypendium umożliwiło Mu w latach 1964-1968 zrealizowanie programu studiów doktoranckich na Wydziale Rolniczym WSR we Wrocławiu. Z chwilą ich rozpoczęcia przystąpił do badań nad próchnicą glebową. Badania te obejmowały różne kategorie użytkowe gleb górskich Sudetów wytworzonych ze skał magmowych głębinowych i wylewnych oraz skał osadowych. Równocześnie prowadził badania nad właściwościami sorpcyjnymi tych gleb i sposobem rozmieszczania w ich profilach ruchomych tlenków żelaza, glinu oraz aktywnego manganu. Miało to swoje odzwierciedlenie w pracy doktorskiej, jak i w innych publikacjach z lat późniejszych. Promotorem pracy doktorskiej pt. „Skład frakcyjny połączeń próchnicznych niektórych kategorii gleb górskich Sudetów" był prof. dr hab. Stanisław Kowaliński, a recenzentami: prof. dr hab. Kazimierz Wilk, prof. dr hab. Witold Mucha i prof. dr hab. Ryszard Turski.
W 1968 roku mgr inż. Stanisław Laskowski rozpoczął etatową pracę w Katedrze Gleboznawstwa jako starszy asystent. W tym czasie aktywnie uczestniczył w organizacji Międzynarodowego Sympozjum nt. „Mikromorfologia gleb", które odbyło się we Wrocławiu w 1969 roku. W tym samym roku na Wydziale Rolniczym WSR we Wrocławiu odbyła się obrona Jego pracy doktorskiej. Na niej uzyskał stopień doktora nauk rolniczych. Przez kolejne lata, od 1970 do 1988 roku, dr Stanisław Laskowski pracował w Katedrze Gleboznawstwa na stanowisku adiunkta. W 1971 roku rozpoczął indywidualne i zespołowe badania gleb aluwialnych w dolinie środkowej Odry. Badania dotyczyły charakteru procesu aluwialnego i jego skutków w postaci różnych podtypów i gatunków mad. W tym okresie pracy naukowej, znaczący udział w Jego dorobku stanowiły badania z zakresu ochrony środowiska. Większość tych badań dotyczyła oddziaływania hut miedzi (Głogów, Legnica) na gleby i roślinność w otoczeniu kombinatu. Podczas zatrudnienia we Wrocławiu czynnie uczestniczył w nawiązanej współpracy międzynarodowej z Uniwersytetem w Debreczynie i Uniwersytetem w Nowym Sadzie. Współpracował z wieloma krajowymi placówkami naukowymi i projektowo-badawczymi, były to m.in.: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puławach, Instytut Inżynierii Środowiska w Zabrzu, Zakład Biologii Rolnej i Leśnej w Turwi, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Akademia Rolnicza w Poznaniu, Biuro Projektów Przemysłu Metali Nieżelaznych „Bi- promet" w Katowicach, Zakłady Badawcze i Projektowe „Cuprum" we Wrocławiu, Centralny Ośrodek Badawczo- -Projektowy Górnictwa Odkrywkowego „Poltegor" we Wrocławiu, Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska w Legnicy. Inspirująca współpraca z tymi placówkami rozszerzyła zainteresowania młodego naukowca, które zaczęły koncentrować się wokół takich zagadnień, jak: właściwości chemiczne gleb, skład minerałów ilastych w glebach różnej genezy, warunki występowania oraz właściwości i sposoby racjonalnego zagospodarowania gleb aluwialnych, ochrona środowiska przyrodniczego oraz rekultywacja terenów zmienionych działalnością przemysłu i górnictwa, wartość użytkowo-rolnicza gleb wybranych jednostek administracyjno-terytorialnych. Stopień doktora habilitowanego Stanisław Laskowski uzyskał w roku 1986 również na uczelni wrocławskiej, przemianowanej na Akademię Rolniczą. Praca habilitacyjna pt. „Powstawanie i rozwój oraz właściwości gleb aluwialnych doliny środkowej Odry" opublikowana została w Zeszytach Naukowych Akademii Rolniczej we Wrocławiu (Rozprawy 56, 1986). Recenzentami w przewodzie habilitacyjnym byli: prof. dr hab. Jan Borkowski, prof. dr hab. Tadeusz Witek i prof. dr hab. Saturnin Borowiec. Podczas zatrudnienia w AR we Wrocławiu odbył dwumiesięczny staż w Katedrze Geografii Fizycznej Uniwersytetu w Baku (lata 1979/80) oraz krótkoterminowe staże w Debreczynie (1976), w Nowym Sadzie (1985), uczestniczył w Międzynarodowym Kongresie Gleboznawczym w Moskwie (1974), Międzynarodowym Sympozjum w Pradze (1978) oraz szkoleniowym wyjeździe do NRD (Meklemburgia), zorganizowanym przez Polskie Towarzystwo Gleboznawcze (1971).
W 1989 roku dr hab. Stanisław Laskowski otrzymał stanowisko docenta w Akademii Rolniczej we Wrocławiu i objął funkcję kierownika Zakładu Ochrony Środowiska w Instytucie Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska Rolniczego. Nie cieszył się jednak długo nowym stanowiskiem. Sprawy rodzinne spowodowały, że przeprowadził się do Łodzi i zatrudnił w Uniwersytecie Łódzkim. Tak rozpoczął się drugi etap pracy naukowo-dydaktycznej przypadający na lata 1989-2010. W Uniwersytecie Łódzkim początkowo pracował na stanowisku docenta, a następnie (od 1990 r.) profesora nadzwyczajnego w nowo utworzonym Zakładzie Gleboznawstwa i Paleopedologii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi. Będąc zatrudnionym w UŁ, Stanisław Laskowski rozpoczął badania, których celem było określenie zawartości i profilowego rozmieszczenia Cu, Pb, Zn, Fe i Cd w glebach w zależności od sposobu ich użytkowania, odległości i kierunku od centrum miasta oraz ocenę stężeń tych pierwiastków w glebach na podstawie przyjmowanych wartości granicznych, czyli tzw. tła geochemicznego.
Profesor Stanisław Laskowski szybko zyskał akceptację środowiska naukowego Łodzi. W 1993 roku uczestniczył w nawiązanej współpracy międzynarodowej z Instytutem Nauk Geologicznych Akademii Nauk Białorusi w Mińsku oraz zrealizował krótką ekspedycję na skażone radiologicznie tereny Polesia na Białorusi. W 1997 roku uczestniczył w pracach Zespołu ds. gospodarki odpadami przy Prezydencie Miasta Łodzi. Przez cały okres zatrudnienia w UŁ był aktywnym członkiem Łódzkiego Towarzystwa Na Naukowego. W tym czasie wykonał dużą pracę przedstawiając obszerną charakterystykę pokrywy glebowej regionu łódzkiego, odpowiadającego niemal dokładnie obecnym granicom administracyjnym województwa łódzkiego. Był to rozdział zatytułowany „Pokrywa glebowa" w opracowaniu monograficznym „Środowisko geograficzne Polski Środkowej", które ukazało się drukiem w 1993 roku.
Tytuł profesora nauk rolniczych uzyskał w 2001 roku w wyniku przewodu profesorskiego przeprowadzonego przez Radę Wydziału Rolniczego Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Podstawą przewodu był obszerny rozdział pt. „Wybrane zagadnienia gleboznawcze z elementami ochrony środowiska" w monografii „Ochrona środowiska i żywych zasobów przyrody" wydanej w 1999 roku. Recenzentami w tym postępowaniu byli: prof. dr hab. Piotr Skłodowski, prof. dr hab. Michał Licznar, prof. dr hab. Edward Niedźwiecki. Kolejnym znaczącym opracowaniem Profesora był rozdział poświęcony środowisku glebowemu pt. „Gleby" w dziele „Funkcja regionalna Łodzi i jej rola w kształtowaniu województwa. Zarys monografii województwa łódzkiego" wydanej przez ŁTN w 2001 roku.
Przez 16 lat bardzo aktywnej pracy na Uniwersytecie Łódzkim powierzano Profesorowi różne funkcje i stanowiska. W latach 1995-1999 pełnił funkcję Kuratora Zakładu Geologii UŁ, w latach 1999-2003 Kierownika Zakładu Gleboznawstwa i Geoekologii UŁ, a w roku akademickim 2002/2003 dodatkowo był kierownikiem Katedry Geografii Fizycznej. Na Wydziale Nauk Geograficznych, w Katedrze Geografii Fizycznej UŁ pracował do 72. roku życia. Na emeryturę odszedł 30 września 2005 roku. W roku akademickim 2009/2010 prof. dr hab. Stanisław Laskowski był zatrudniony na A etatu na stanowisku profesora zwyczajnego w Instytucie Nauk Leśnych UŁ z siedzibą w Filii Uniwersytetu Łódzkiego w Tomaszowie Mazowieckim.
Profesor Stanisław Laskowski pełnił zaszczytne funkcje w stowarzyszeniach naukowych. Od 1961 roku do chwili śmierci był członkiem Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego, w którym pełnił różne funkcje, m.in. skarbnika, sekretarza (Wrocław), przewodniczącego Zarządu Oddziału (Łódź). W latach 1994-1996 był członkiem Komisji Ochrony Środowiska Łódzkiego Oddziału PAN. Od 1999 roku do chwili śmierci był członkiem Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Przez jedną kadencję (2003-2005) pełnił w ŁTN funkcję sekretarza Komisji Geograficznej. W latach 1996-2001 był członkiem Rady Naukowej Ogrodu Botanicznego w Łodzi. Na Uniwersytecie Łódzkim, przez 10 lat, był kierownikiem specjalizacji magisterskiej Kształtowanie i ochrona środowiska geograficznego.
Profesor był recenzentem wydawniczym 3 podręczników i 3 książek akademickich oraz kilku projektów badawczych z zakresu gleboznawstwa. Był bardzo oddany pracy dydaktycznej. We Wrocławiu wypromował 13 magistrów gleboznawstwa, a w Łodzi: 17 magistrów specjalności Kształtowanie i ochrona środowiska geograficznego, 8 dyplomantów na Studium podyplomowym z zakresu ochrony środowiska, 4 doktorów (wg kolejności: Anna Trawczyńska, Bożena Giża, Wojciech Tołoczko, Arkadiusz Niewiadomski), a także recenzował 9 rozpraw doktorskich, 3 przewody habilitacyjne i 1 przewód profesorski. Dorobek naukowy profesora Stanisława Laskowskiego obejmuje 87 pozycji, w tym prace indywidualne i zespołowe. Za pracę naukowo-badawczą i dydaktyczną otrzymał następujące nagrody i odznaczenia: nagrodę zespołową Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, nagrodę zespołową Ministerstwa Edukacji Narodowej, 10 nagród indywidualnych i zespołowych Rektora Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 3 nagrody Rektora Uniwersytetu Łódzkiego, Złotą Odznakę Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego (1972), Srebrny Krzyż Zasługi (1978), Honorową Odznakę przyznaną za zasługi w rozwoju województwa zielonogórskiego (1979), Złoty Krzyż Zasługi (1996) oraz Medal Komisji Edukacji Narodowej (2002).
Profesor miał wiele zainteresowań pozanaukowych. Był wrażliwy na piękno świata, podziwiał krajobraz Polski. Bardzo lubił zwiedzanie i pieszą turystykę górską. Uczęszczał na koncerty w Łódzkiej Filharmonii, kolekcjonował dzieła sztuki - najchętniej obrazy. Brał udział w wystawach, wernisażach i często relaksował się podczas spacerów w Ogrodzie Botanicznym w Łodzi. Interesował się kynologią i kochał psy. Jeden z jego zwierzaków: Kuba, polski owczarek nizinny, wystąpił u boku Zbigniewa Cybulskiego w filmie „Salto" z 1965 roku w reżyserii Tadeusza Konwickiego.
Pan Profesor był człowiekiem skromnym, o usposobieniu łagodnym, pogodnym i optymistycznym. Zawsze służył fachową radą, z przyjemnością podejmował rozmowy natury zawodowej, np. o systematyce gleb Polski czy metodyce glebowych analiz laboratoryjnych - nawet po przejściu na emeryturę. Na ostatnie lata życia przeprowadził się ponownie do „swojego" Wrocławia. Przez ostatni rok życia Profesor zmagał się z chorobą, ale był pod bardzo dobrą opieką najbliższej rodziny. Pan prof. zw. dr hab. Stanisław Laskowski zmarł w dniu 19 maja 2018 roku; pochowany został na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu.
Źródło: Tołoczko, W. (2019). Stanisław Laskowski (1933–2018). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica, (17), 63-66. https://doi.org/10.18778/1427-9711.17.07
